| Visual Basic'e giriş |
 |
Visual Basic hakkında internetde sayısız doküman bulabilirsiniz. Hatta birazda ingilizceniz varsa bu kaynakların sayısının çok daha fazla artacağından emin olabilirsiniz. Ama bizim buradaki amacımız hiç Visual Basic bilgisi olmayan birinin dahi çok rahat bir şekilde anlayabileceği , tamamen bir kurs mantığıyla işlenecek ve aylık takip edilen bir ders olarak algılanacak bir yapıyı oluşturmak. Bu yüzden burada bulacağınız dökümanlar tamamen bir ders planına uyularak anlatılacak .Yani internetteki diğer kaynaklardan farklı olarak bir plan doğrultusunda her ay bir konu işlenecek ve bu konuyla alakalı örnekler anlatımlı olarak verilecektir. Ben yerinizde olsaydım bu derginin çıkacağı günü sabırsızlıkla beklerdim yani her ayın 25'i.Neyse birazda Visual Basic' den ve bu programla neler yapabileceğimizden bahsedelim.
Herşeyden önce Visual Basic bir programlama dilidir. Yani bu programı kullanarak iki sayıyı toplayan veya çarpan bir programda yazabilirsiniz, çok büyük bir database kullanan kurumlar arası ve internet üzerinden çalışan bir programda yazabilirsiniz. Tabii ki bunu belirleyen en büyük unsur sizin bilgi ve becerileriniz. Kendi IRC programınızdan tutunda kendi Web Browser'ınıza kadar, MS Access veritabanını kullanan bir programdan tutunda çok karmaşık ilişkilerle düzenlenmiş bir Oracle veritabanını kullanan bir programda yazabilirsiniz. Ayrıca Visual Basic diğer Microsoft ürünleriyle son derece uyumludur.Bu da bize çok büyük bir avantaj sağlar. Böylece siz bir Exchange formunu da Visual Basic kullanarak oluşturabilirsiniz veya bir MS SQL Server'daki datalarada yapmış olduğunuz programla ulaşıp,bu datalar üzerinde değişiklik yapabilir,yeni datalar girebilir ,girilen dataları silebilirsiniz.
Visual Basic nesneye dayalı (Object-Oriented) bir programlama dilidir. Yani program içinde kullanılan nesneler önceden hazırlanmış bir şekilde programı yazan kullanıcının hizmetine sunulur. Bu nesnelerin en basit örneği command button dediğimiz nesnedir.(Hani Windows' da bir dosyayı silmek istediğimizde bize sorduğu sorunun altındaki evet ve hayır buttonları var ya işte onlar. ;-). Biz Visual Basic kullanarak kendimize özel nesneler de yapabiliriz. Bu bizim işimize ne zaman yarar? Diyelim ki Visual Basic' in bize sunmuş olduğu standart nesneler bizim işimizi tam olarak görmüyor. O zaman bizde oturur kendi nesnemizi kendimiz yazarız. Ayrıca işleri sadece bu nesneleri yazmak olan firmalarda mevcut. Bunların tasarlamış olduğu nesneleri de kendi programımızda kullanabiliriz. Bu firmalar yazmış oldukları nesneleri ya belirli bir ücret karşılığında satmakta yada freeware veya shareware olarak internet üzerinden dağıtmaktadırlar. Mesela Download.com adresinde ki ActiveX ?ler bu türden nesnelerin download edilebildiği bir adres.Ayrıca internetteki arama motorlarında Activex yada ocx yazarak bu tür nesnelere kolay bir şekilde ulaşabilirsiniz.
Visual Basic, olay temelli bir programlama aracıdır. Peki olay temelli (event-driven) ne anlama geliyor? Programınız kullanıcının yapmış olduğu işlemlere göre yanıt veriyor. Mesela bir formun üzerindeki bir button' a tıklanması bir olaydır ve siz bu olaya ait ve sadece bu olayın meydana gelmesi sırasında çalışacak bir kod yazarsınız ve bu kod sadece o olay meydana geldiğinde çalışır. Genelde bir nesneye ait birden fazla olay tanımlanmıştır. Bu olayları her bir nesneyi incelerken ayrı ayrı anlatmaya çalışacağız.
Şimdi de sıra Visual Basic'in kurulumuna geldi.Biz kodlarımızı Visual Basic ?in son versiyonu olan Visual Basic 6.0 kullanarak yazacağız. Ama yazacağımız kodlarımızı 5.0 , hatta 4.0 da bile çalışacak şekilde yazacağız. Malum herkeste son versiyon olmayabilir. Visual Basic 6.0 ?ın kurulacağı bir makinada olması gereken minimun konfigürasyona gelince;
İşletim sistemi: Win 95, Win 98, Win NT 4.0, Win 2000
İşlemci: 80486 veya daha üstü bir microişlemci
Harddisk Alanı: Minimun 50 MB
Ekran kartı: VGA yada daha yüksek çözünürlüğü destekleyen bir ekran kartı
RAM:16 MB RAM
Tabii ki yukarıdaki konfigürasyon Visual Basic ?in kurulması için gerekli minimum konfigürasyon.(Bir programcı olmaya karar verdiyseniz konfigürasyonunuzu mümkün olduğunca yüksek tutmanız sizin açınızdan iyi olacaktır. Mesela bir PII bilgisayar ve 64 RAM )
Birazda Visual Basic'teki proje ve formlardan bahsedelim. Yeni bir Visual Basic programına bir proje olarak başlanır. Varsayılan proje türü standart EXE' dir. Eğer exe haricinde bir proje üzerinde çalışmak istersek mesela yukarıda bahsettiğimiz bir ocx projesi üzerinde çalışmak istiyorsak bunu yeni proje sayfasından seçebiliriz.Proje penceresiyle birlikte bir form ekrana gelir. Projenin başlangıç adı Project1, formun başlangıç adı ise Form1'dir. Her Visual Basic uygulamasında en az bir form bulunur. Form üzerine denetimler ve grafikler eklenerek uygulama geliştirilir. Her bir form aynı zamanda form tasarımının yapıldığı bir alandır. Formlar uygulamanın kullanıcı arabirimini oluşturur.Yani kullanıcını birebir muhatap olduğu kısım bu formlardır.Visual Basic kontrollerinden istenilen kontroller form üzerine fare ile yerleştirilerek uygulamanın arabirimi oluşturulur. Bu arabirim üzerinde metin kutuları (textbox), komut düğmeleri(command buttons) gibi veri işlem elemanları yer alır. Ardından istenilen olaylara göre kodlar yazılarak programın yazılması sağlanır.
Visual Basic'in araç kutusuna gelince, aşağıda bu araç kutusunda bulunan standart kontrolleri ve ne işe yaradıklarını bulabilirsiniz;
| PictureBox |
Resim kutusu |
Bitmap, Icon, GIF resimlerin gösterilmesini sağlar. |
| Label |
Etiket |
Sadece bilgi vermek yada görüntü olarak form üzerinde durur. Genellikle metin kutularının adlarını göstermek için kullanılır. |
| TextBox |
Metin Kutusu |
Veri girişi için kullanılan bir kontroldür. Hemen hemen bütün programlarda kullanıcılardan veri girişi, değiştirme yapması gereken alanlar gerekir. İşte metin kutusu bu amaçla kullanılır. |
| Frame |
Çerçeve. Kontrolleri gruplamak için kullanılır. |
| Command Button |
Komut düğmesi. Bir işlemin başlatılmasını sağlar. Genellikle fare üzerine tıklanarak kullanılır. |
| CheckBox |
İşaret Kutusu. Bir seçim yapmayı sağlar. |
| OptionBox |
Seçenek Kutusu. Seçim yapmayı sağlar. |
| ComboBox |
Açılan Kutu.x |
| ListBox |
ListBox Liste. Birçok elemanı liste biçiminde göstermek için kullanılır |
| HscrollBar |
Yatay kaydırma çubuğu. Yatay olarak kullanılan kaydırma çubuğu |
| VscrollBar |
Dikey kaydırma çubuğu. Dikey olarak kullanılan kaydırma çubuğu |
| Timer |
Zaman saati. Zamanın takip edilmesini sağlar. |
| DriveListBox |
Sürücü listesi. Sistemdeki sürücüleri listeler. |
| DirListBox |
Dizin listesi. Sistemdeki dizinleri (klasörleri) listeler. |
| FileListBox |
Dosya listesi. Bir dizin içindeki dosyaları listeler. |
| Shape |
Şekil. Şekil çizmeyi sağlar. |
| Line |
Çizgi. Çizgi çizmek için kullanılır. |
| Image |
Resim gösterme. Sadece resimleri göstermek için kullanılır. |
| Data |
Data. Verileri göstermek için kullanılır. |
| OLE |
OLE |
File Menüsü
| New Project |
Yeni bir projeye başlamayı sağlar. |
| Open Project |
Daha önce kaydedilmiş bir projeyi açar. |
| Add Project |
Mevcut projeye yeni projeler ekler. |
| Remove Project |
Projeyi ve elemanlarını ortadan kaldırır. |
| Save Project Group |
Projeleri grup kayıt eder. |
| Save Project Group As |
Projelere yeni ad vererek kaydeder. |
| Save Form1 |
Aktif durumdaki formu kaydeder. |
| Save Form1 As |
Aktif durumdaki formu değişik adla kaydeder. |
| Save Selection |
Seçili kaydet. |
| Save Chance Script |
Transact-SQL deyimlerinin kayıt edilmesini sağlar. |
| Print |
Form görüntülerinin veya kod sayfalarının yazdırılmasını sağlar. |
| Print Setup |
Yazıcı ayarları. |
| Make Project1.exe |
Projenin EXE dosyası haline getirilmesini sağlar. |
| Make Project Group |
Projeleri bir grup olarak birleştirir. |
| Exit |
Visual Basic'ten çıkış. |
Edit Menüsü
| Undo |
Son yapılan işlemi geri alır. |
| Redo |
Geri alınan son işlemi tekrarlar. |
| Cut |
Seçili olanları keserek panoya atar. |
| Copy |
Seçili olanları kopyalayarak panoya atar. |
| Paste |
Daha önce kesilmiş yada kopyalanmış olanları yapıştırır. |
| Paste Link |
Daha önce kopyalanmış olanları bağlantılarını oluşturur. |
| Remove |
Seçilen elemanları siler. |
| Delete |
Seçilen elemanları siler. |
| Delete table from Database |
Tabloyu veritabanından siler. |
| Select All |
Form üzerindeki yada kod penceresindeki bütün elemanlar seçilir. |
| Select All Columns |
Bütün kolonları seçer. |
| Table |
Tablo komutlarını gösteren bir alt mönü. |
| Find |
Kod penceresinde istenilen bilgiyi bulur. |
| Find Next |
Bir sonrakini bulur. |
| Replace |
Bulunan bir sözcüğü değiştirmeyi sağlar. |
| Indent |
Satırı içerden başlatır. |
| Outdent |
Dışarı alır. |
| Insert File |
Koda bir dosyadan ekleme sağlar |
| List properties / Methods |
Yazılan nesnelerin özelliklerinin açılan bir liste olarak ekrana getirilmesini sağlar. |
| List Constants |
Bir özelliğin alacağı değerleri listeler. |
| Quick Info |
Bir deyimin kullanım biçimini gösterir. |
| Parameter Info |
Bir deyimin parametrelerini gösterir. |
View Menüsü
| Code |
Kod penceresini görüntüler. |
| Object |
Formu görüntüler. |
| Definition |
Kod. |
| Last Position |
Bir önceki konuma gidilmesini sağlar. |
| Object Browser |
Mevcut proje yada Visual Basic nesnelerinin seçilmesini sağlayan görsel yardımcı. |
| Immediate Window |
Programın kesilmesi yada hata bulunduğunda (Debug durumunda) istenilen değişkenlerin değerlerinin izlenebildiği pencere. |
| Locals Window |
Yine debug durumunda yerel değişkenlerin değerlerinin izlenmesini sağlar |
| Watch Window |
Bir ifadenin durumunun izlenmesini sağlar. |
| Call Stacks |
Çağırılmış ama tamamlanmamış procedure'leri gösterir. |
| Project Explorer |
Proje içinde yer alan elemanlar görüntülenir. |
| Properties Window |
Özellikler penceresi görüntülenir. |
| Form Layout Window |
Formun ekrandaki görüntüsünü gösterir. |
| Property Pages |
Özellikler tablosunu gösterir. |
| Table |
Veritabanı, query gibi ortamlarda seçilen penceresinin açılıp kapanmasını sağlar. |
| Zoom |
Büyütme |
| Show Panes |
Bölümleri göster. |
| Toolbox |
Araç kutusunun görüntülenmesi / görüntülenmemesi sağlanır. |
| Data View Window |
Veri Bakış Penceresi |
| Color Palette |
Form üzerinde renklendirme yapmak için kullanılan renk paleti ekrana gelir. |
| Toolbars |
Araç çubuklarının görüntülenmesi için kullanılır. |
| Visual Component Manager |
Görsel Bileşen Yönetimi |
Project Menüsü
| Add Form |
Projeye yeni bir form ekler. |
| Add MDI Form |
Projeye yeni bir MDI form ekler. |
| Add Module |
Projeye yeni bir modül ekler. |
| Add Class Module |
Projeye yeni bir modul ekler. |
| Add User Control |
Projeye yeni bir kullanıcı kontrolü ekler. |
| Add Property Page |
Projeye yeni bir user document ekler. |
| Add User Document |
Projeye yeni bir property ekler. |
| Add ActiveX Desingner |
Projeye yeni bir ActiveX Designer ekler. |
| Add File |
Projeye dosya ekler. |
| Remove <form> |
İstenilen eleman kaldırılır. |
| References |
Çeşitli kütüphanelerin yüklenmesi sağlanır. |
| Components |
Araç kutusuna eklenecek bileşenleri gösterir. |
| <Proje> Properties |
Projenin özellikleri düzenlenir. |
Format Menüsü
| Align |
Form üzerindeki birden çok elemanın birbirine hizalanmasını sağlar. |
| Make Same Size |
Form üzerindeki birden çok elemanın birbirine göre aynı boyuta getirilmesini sağlar. |
| Size to Grid |
Form üzerindeki elemanların form üzerindeki ızgaraya göre boyutlarını ayarlar. |
| Horizontal Spacing |
Form üzerinde birden çok eleman arasındaki yatay boşluğu ayarlamak için kullanılır. |
| Vertical Spacing |
Form üzerinde birden çok eleman arasındaki dikey boşluğu ayarlamak için kullanılır. |
| Center in Form |
Form üzerindeki elemanların forma dikey yada yatay olarak ortalanmasını sağlar. |
| Order |
Form üzerinde üst üste duran elemanların sırasını belirler. |
| Lock Controls |
Form üzerindeki elemanların kilitlenerek yerlerinin oynamamasını sağlar. |
Debug Menüsü
| Step Into |
Programın satır satır çalışmasını sağlar. F8 tuşu. |
| Step Over |
Programın procedure olarak çalışmasını sağlar. |
| Step Out |
Programın |
| Run to Cursor |
Programı bulunulan satıra kadar çalıştırır. |
| Add Watch |
Program çalışırken değişkenlerin değerlerini kayıt eder ve izlenmesini sağlar. |
| Edit Watch |
İstenilen izleme satırını düzenler. |
| Quick Watch |
Değişkenlerin seçildikleri andaki değerleri görüntülenir. |
| Toggle Breakpoint |
Bir satıra kesme noktası işareti vererek programın bu satıra durması sağlanır. |
| Clear All Breakpoints |
Bütün kesme noktalarını kaldırır. |
| Set Next Statements |
Bir sonraki Statement'ı kurar. |
| Show Next Statements |
Bir sonraki Statement'ı gösterir. |
Run Menüsü
| Start |
Programı çalıştırır. F5 tuşu. |
| Start With Full Compile |
Programı derler / çalıştırır. |
| Break |
Programı keser. |
| End |
Programı sonlandırır. |
| Restart |
Programı yeniden başlatır. |
Query Menüsü
| Run |
Sorguyu çalıştırır. |
| Clear Results |
Sorguyu temizler. |
| Verify SQL Syntax |
SQL deyimini denetler. |
| Group By |
Guruplar. |
| Change Type |
Sorgu tipini değiştirir. |
| Add to Output |
Seçilen kolonu giriş bilgisine ekler. |
| Sort Ascending |
Artan sırada sıralar. |
| Sort Descending |
Azalan sırada sıralar. |
| Remove Filter |
Filtreyi kaldırır. |
| Select All Rows From |
Bütün satırları seçer. |
Diagram Menüsü
| New Text Annotation |
Metin açıklama ekler. |
| Set Text Font |
Metin yazı tiplerini düzenler. |
| Add related Tables |
İlişkili tablolar ekler |
| Show Relationship Labels |
İlişki etiketlerini ekler. |
| Modify Custom View |
Özel görünümü değiştirir. |
| View Pages Breaks |
Sayfa aralarını (sonlarını) göster. |
| Recalculate Page Breaks |
Sayfa aralarını (sonlarını) yeniden hesaplar. |
| Arrange Selection |
Yeniden düzenler. |
| Arrange Tables |
Tabloları düzenler. |
| Autosize Selected Tables |
Tabloları yeniden boyutlandırır. |
Tools Menüsü
| Add Procedure |
Kod penceresinde yeni bir prodecure yaratmak için kullanılır. |
| Procedure Attribute |
Özellik ve metotları düzenler. |
| Menu Editör |
Bir mönüyü tasarlayan iletişim kutusu. |
| Options |
Visual Basic ortamını düzenlemek için kullanılır. |
Add-Ins Menüsü
| Visual Data Manager |
Veritabanı düzenleme aracı. |
| Add-In Manager |
Ek programları ekleme/kaldırma. |
Window Menüsü
| Tile Horizontally |
Yatay döşeme. |
| Tile Vertical |
Dikey döşeme. |
| Cascade |
Basamaklama. |
| Arrange Icons |
Help Menüsü
| Contents |
İçerikler. |
| Indx |
İndeks. |
| Search |
Arama. |
| Technical Support |
Teknik destek seçenekleri. |
| Microsoft on the Web |
Microsoft ?un Web sitesine bağlantı. |
| About Microsoft Visual Basic. |
Visual Basic programınız hakkında bilgiler |
Açılış Penceresi
Visual Basic'i ilk açtığınızda bu pencere karşınıza çıkacaktır.Burada Standart EXE açılışta seçili haldedir.Bizim de şimdilik üzerinde çalışacağımız kısım da burası zaten.Diğer kısımlar haftalar sonraki derslerimizde işimize yarıyacak.Şimdi bizim yapmamız gereken Standart Exe seçili haldeyken "aç" butonunu tıklamaktır.
Visual Basic Ekranı
Form Penceresi:Açılışta üzerinde hiçbirşey yoktur,daha sonra yazacağınız programda kontrol elemanlarını(buton,text kutusu,resim kutusu vb.)üzerinde barındıracak olan penceredir.Kontrol elemanları formun üzerine yerleştirilir,Formlar da birleşerek programı oluşturur(1 programda tek form veya daha fazla form olabilir,çok formlu uygulamaları sonraki derslerde göreceğiz)
Tool Box Penceresi:Formun üzerine yerleştireceğimiz kontrol lelemanlarını(buton,text kutusu,combobox,resim kutusu vb..)üzerinde bulunduran penceredir.Bu penceredeki araçların fonksiyonlarını teker teker birdahaki derste göstereceğim
Form Explorer Penceresi:Bu pencere sayesinde programımızdaki form,modul vb. arasında geçiş yaapabiliriz.Bu pencerenin en üstünde 3 tane buton var,bu butonlardan en soldaki kod penceresini(kod yazacağımız pencereyi),onun yanındaki buton ise tasarım penceresini(programımızın görünümünü düzenlediğimiz,toolboxtaki kontrol elemanlarını mousemiz yardımıyla formun üzerine yerlestirtidiğimiz pencere)penceredir.En sondaki pencere ise form ve modulleri tek bir dosya halinde veya açık bir şekilde görmemizi sağlar.
Properties Penceresi:Bu pencere sayesinde kontrol elemanlarının( buton, text kutusu,resim kutusu vb.) özelliklerini ayarlayabiliriz.Kontrol elemanlarını ayrı ayrı incelediğimizde bu pencereyi ayrıntılı bir şekilde öğrenmiş olacağız.Ama benden tavsiye şimdiden formun üstüne rastgele buton felan koyun,properties penceresinden özelliklerini felan değiştirin,bence en güzel öğrenme yöntemidir deneme-yanılma.
Form Layout Penceresi:Bu pencere üzerindeki kısmı, mouseniz yardımıyla kaydırabilirsiniz.Bu pencere ,programınızı F5 diyerek çalıştırdığınızda, form veya formlarınızın monitörde açılacağı konumun ayarını yapabileceğiniz penceredir.
Tool Box penceresi önemli ve detaylı olduğu için birdahaki yazıda bu pencereyi inceleyeceğiz..
kaynak:http://www.mutasyon.net/dersoku.asp?id=85
Copyright © 2005 Uzerine.com